Έρημη ιστορία, πώς επαναλαμβάνεσαι :οι ακρίδες, οι Βαυαροί και άλλα..επίκαιρα

Ένα από τα δημοφιλή νησιώτικα συρτά στη Σίφνο και ενδεχομένως και σε άλλα νησιά των Νοτιοδυτικών Κυκλάδων είναι  αυτό με τον τίτλο ΑΚΡΙΔΑ.

https://youtu.be/1RaoyzXayBs

Μερικές στροφές του έχουν ως εξής:
Τα πουλιά που πετούν στον αέρα 
δε φοβούνται κανένα καιρό 
μόνο φοβούνται μπαρούτι και σκάλια 
κι ένα νέον καλό κυνηγό.

Έως πότε η ξένη ακρίδα, 
έως πότε σκληρός Βαυαρός 
θα γυμνώνει τη δόλια πατρίδα 
εγερθείτε αδέλφια, καιρός.

Θα μας διώχνει απ’ αυτά μας τα μέρη, 
θα μας διώχνει απ’ αυτή μας τη γη 
φρίττουν τ’ άστρα η μέρα κι η νύχτα 
φρίττει ο ήλιος, σελήνη κι αυγή 

Αφορμή γι'αυτή την επιστροφή στο χρόνο ήταν μια "μικρόψυχη" αναφορά" -που  έχει καταγραφεί σε  συνέντευξη -ενός μεγαλο-συνθέτη για έναν ερμηνευτή που με την "κιθαρίτσα του" όπως αναφέρει έπαιζε κάποτε στις μπουάτ μέχρι αυτός να τον ανακαλύψει!
Η αναζήτηση για τα τραγούδια της εποχής δεν είχε μεγάλη επιτυχία πέρα από τον εντοπισμό αυτού του διαχρονικού  κομματιού που ακόμη προβληματίζει τόσο για την καταγωγή του,όσο και για τον τρόπο που έφτασε μέχρι τις μέρες μας.
Την ερώτηση για την καταγωγή της "Ακρίδας"κάνει το κουτρούφι(1)στο forum για το ρεμπέτικο (εδώ) σε μια  κουβέντα που ξεκινά το 2008 και συνεχίζεται,σχετικά με τις παραλλαγές των δημοτικών τραγουδιών καθώς και  άλλα πιο ειδικά θέματα. 
Η κουβέντα που ακολουθεί αφορά κυρίως αυτό το κομμάτι και τη διαδρομή του.

koutroufi
Ήδη η δεύτερη στροφή παραπέμπει στον καιρό της Βαυαροκρατίας. Τη δεκαετία του 70 οι Σιφνιοί οργανοπαίκτες αδελφοί Ξανθάκη  είχαν ηχογραφήσει (χωρίς όμως τους στίχους) το σκοπό της Ακρίδας μαζί με άλλα Σιφνέικα τραγούδια. Ο σκοπός της Ακρίδας υπάρχει ηχογραφημένος σε cd του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών-Φίλοι Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου Μέλπως Μερλιέ με τίτλο "Τραγούδια της Σίφνου", εκδ. 2001. 
Η ηχογράφηση έγινε το 1971 από τη Δέσποινα Μαζαράκη στη Σίφνο. 
Γνωρίζω ότι ένα τραγούδι με τον τίτλο Ακρίδα ήταν δημοφιλές στους κύκλους των αριστερών αντιστασιακών αλλά δε γνωρίζω αν σχετίζεται με το συγκεκριμένο και εν πάσει περιπτώσει δεν ξέρω κάποια σχετική ηχογράφηση. Έχει κανείς κάποια ιδέα;
Ευχαριστώ

ΑΓΗΣ
Την "ακρίδα" την είχα ακούσει να παίζεται για πρώτη και μοναδική φορά γύρω στο '75 από το συγκρότημα "ταμπούρι" που εμφανιζόταν εκείνα τα χρόνια σε μια μπουάτ στην Πλάκα με αντάρτικα τραγούδια. Μεταξύ αυτών έπαιζε και αυτό το τραγούδι ως "μαρς".
Από τότε ακόμα θυμάμαι αυτή τη στροφή:

Έως πότε η ξένη ακρίδα, 
έως πότε σκληρός Βαυαρός 
θα ρημάζει τη δόλια πατρίδα 

εγερθείτε αδέλφια, καιρός.
Οι στίχοι του τραγουδιού ως μαρς πρέπει να είναι (μετά από μια αναζήτηση):
Ο πατήρ τον υιόν να σπαράζη 
Κι αδελφός αδελφό να κτυπά 
Και ο φίλος τον φίλο να σφάζη 
Τίνος Ελληνος καρδιά το βαστά 

Εγερθήτε, ω Ελληνες, τώρα 
Ας μη χάνωμεν πλέον καιρόν, 
Να κρημνίσωμεν ήλθεν η ώρα 

Τον κακούργον αυτόν Βαυαρόν!

emc
Οι στίχοι, με τα καθαρευουσιάνικα στοιχεία τους και τον τρισύλλαβο ρυθμό, δεν με πείθουν για παραδοσιακοί πάντως, θα έβαζα στοίχημα ότι είναι του Αλέξανδρου Σούτσου ή κάποιου ομοϊδεάτη του.

Ελένη
Το τραγούδι "Η Ακρίδα" έχει καταχωρηθεί ως το πρώτο αντιστασιακό στη σχετική βιβλιογραφία.
Θα συμφωνήσω με τον emc, δεν θυμίζει παραδοσιακό. 
Η δημιουργία του παραπέμπει στον πνευματικό κόσμο της εποχής του 1840 περίπου, που σύχναζε σε κεντρικά αθηναϊκά καφενεία της οδού Αιόλου.
Εύστοχη η σύγκριση των Βαυαρών με ακρίδα που ενσκήπτει και τα ρημάζει όλα.
Μην ξεχνάμε πως ήταν η εποχή που η Ελλάδα δανείστηκε 60 εκατομμύρια φράγκα από την Αγγλία, για την ανασυγκρότηση του κράτους, υποτίθεται.
Μόνο που τα λεφτά αυτά κατασπαταλήθηκαν μέχρι τελευταίας δεκάρας για ... τα έξοδα και τους μισθούς του συρφετού των Βαυαρών που κουβάλησε μαζί του ο Όθωνας, ενώ ο ελληνικός λαός παρέμεινε πεινασμένος, χωρίς σχέδιο ανάπτυξης και επιπλέον σε χρεωκοπία για να αποπληρώσει το δάνειο.
*Έρημη ιστορία, πώς επαναλαμβάνεσαι, και με ακόμα πιο άσχημο τρόπο, ως τραγωδία...
Από την αρχική του μορφή αυτό το λόγιο τραγούδι πρέπει να γνώρισε αρκετές παραλλαγές.
Και στον Εμφύλιο τραγουδιόταν προσαρμοσμένο στην εποχή, χωρίς, φυσικά, αναφορά στους Βαυαρούς, αλλά στους Άγγλους.

ΑΓΗΣ
Προφανώς, όπως φαίνεται και σε μένα, δεν είναι παραδοσιακό στην αρχική του μορφή.
Είναι πολιτικό κάλεσμα γραμμένο γι' αυτό το σκοπό και με μουσική εμβατηριακή όπως κατά κάποιο τρόπο ταιριάζει σ' ένα τέτοιο κάλεσμα.

Να όμως που οι στίχοι, τουλάχιστον η μία στροφή, και η μελωδία του τραγουδίσματος ενσωματώθηκαν -άγνωστο μέσα από ποιες διαδρομές- στην παραδοσιακή μουσική των νησιών και το εμβατήριο έγινε συρτός.

koutroufi

Σύμφωνα με το μήνυμα του ΑΓΗ η Ακρίδα παιζόταν στις μπουάτ μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 70 τουλάχιστον, από αυτούς που έπαιζαν αντάρτικα (Τζαβέλλας;). Μάλιστα, ο ΑΓΗΣ διαβεβαιώνει ότι η μουσική στους στίχους ταιριάζει με αυτή στο βιντεάκι από τη Σίφνο. Δυστυχώς, δεν είχα την τύχη να την ακούσω ως μαρς αλλά μόνο ως συρτό. Υπάρχει άραγε σε κάποια συλλογή με αντάρτικα; Και εγώ αναρωτιέμαι για το συνθέτη του.

Η Ακρίδα ως συρτός βρίσκεται: 

(1) Σε CD με τραγούδια από τη Σίκινο: 

http://www.rembetiko.gr/forums/showthread.php?20925-CD-από-τη-Σίκινο (http://www.rembetiko.gr/forums/showthread.php?20925-CD-από-τη-Σίκινο) 

(2) Το ανέβασα εδώ από ερασιτεχνική ηχογράφηση από τη Σίφνο για όσους ενδιαφέρονται:

http://rapidshare.com/files/380462216/akrida.mp3.html

Ως οργανικό:

(3) Στη Συλλογή «Τραγούδια της Σίφνου» εκδ. Του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, Φίλοι Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου Μέλπως Μερλιέ. (κομ. 10 «Οργανική σουίτα», μαζί με άλλα)

(4) Στο μάλλον δυσεύρετο συλλεκτικό CD με ηχογραφήσεις των Αδελφών Ξανθάκη. Μου φαίνεται μόνο στη Σίφνο το βρίσκει κανένας.

5)Σίφνος-ΑΚΡΙΔΑ,  Βιολί Κίκιλης

https://www.youtube.com/watch?v=-n1WTbmFIOE

ΑΓΗΣ

Για την περίπτωση που θέλεις να το αναζητήσεις:εγώ το άκουσα στη μπουάτ "ταμπούρι", όπου έπαιζε το ομώνυμο συγκρότημα με ρεπερτόριο από αντάρτικα κυρίως τραγούδια.

Τώρα απ' ό,τι θυμάμαι, πρέπει να κυκλοφορούσαν κασέτες με ηχογραφήσεις του "ταμπουριού". Το ερώτημα είναι ποιος μπορεί να τις έχει φυλάξει από τότε και να τις έχει διαθέσιμες.

koutroufi

Οι στίχοι (ύφος και θεματολογία) παραπέμπουν απευθείας στα χρόνια του Όθωνα, όπως λέει η Ελένη στο #11, και δεν νομίζω ότι έχουν Σιφνιό δημιουργό. Υπάρχουν και κυκλοφορούν πολλές στροφές ακόμη (εκτός από τις παραπάνω που έχουν παρατεθεί από τον ΑΓΗ και μένα) και καμιά αναφορά δεν υπάρχει σε θρησκευτικό γεγονός και μάλιστα αρκετά μεταγενέστερο. Παντού υπάρχει αντίδραση προς τους Βαυαρούς και γενικώς επαναστατική διάθεση. 

Ενδεικτικά:

Έως πότε σκληρά δυναστεία

εις μισέλλην κωφός Βαυαρός

θα κοστίζει την φίλην πατρίδα

φτάνει πλέον ιδού ο καιρός

Να σειστούν τα βουνά σου κι κάμποι

να βλαστήσει η δούλη σου γη, 

κι απʼ τʼ ανέφελα γύρω σου όρη 

άλλος ήλιος στην πλάση να βγει

Παρεμπιπτόντως, η στροφή «Τα πουλιά που πετούν...», έχει μεν μέτρο και ομοιοκαταληξία ίδια με αυτά των υπόλοιπων στροφών της «Ακρίδας», αλλά νοηματικά είναι άσχετη. Μάλιστα, παραλλαγή της υπάρχει σε τραγούδι από την Πεντάπολη Σερρών (http://www.darnakas.gr/pentapolitragoudia.htm)με τελείως άλλη θεματολογία. 

Δεν ξέρω τη μουσική της εκδοχής αυτής αλλά, όπως έχει σημειωθεί πολλές φορές στο φόρουμ, στην παράδοσή μας στίχοι και μουσική ταξιδεύουν από τόπο σε τόπο σε χαλαρή σχέση μεταξύ τους.

Το ερώτημα παραμένει πότε και ποιος σκάρωσε τη μουσική που ξέρουμε (και χορεύουμε) στη Σίφνο.

Παραμένει επίσης το ερώτημα σχετικά με τη σχέση της σιφνέικης ακρίδας με τους αριστερούς αντάρτες. 

pepe

Η «Ακρίδα» είναι το πιο επίκαιρο ελληνικό δημοτικό τραγούδι. (Εντάξει δεν είναι ακριβώς δημοτικό αλλά.) Είναι απορίας άξιον πώς κανείς τα τελευταία 1-2 χρόνια δεν το ανέσυρε, και παραμένει γνωστό μόνο σε 2-3 νησιά και σε ελάχιστους κύκλους έξω από αυτά. Θα μπορούσε να έχει γίνει σύμβολο, έως και πολιτικό θούριο (όπως ήταν εξαρχής άλλωστε).

Το είπανε προχτές οι Κόμηδες, πατέρας και κόρη, στη συναυλία που ανέφερα κι εδώ (http://www.rembetiko.gr/forums/showthread.php?t=21540&page=4&p=221469#post221469) (#35), αλλά ούτε ο παρουσιαστής ούτε, πιθανώς, οι ίδιοι, έκαναν τη σκέψη ότι είναι κάτι παραπάνω από απλώς ένα δείγμα σιφναίικης παράδοσης. Καθ΄όλη τη διάρκεια της συναυλίας ακούσαμε χίλια δυο για την αρχαιόθεν συνέχεια των μεσογειακών παραδόσεων, για τους υπερεθνικούς μουσικούς δεσμούς μεταξύ λαών, για τον "βασιλικό" χαρακτήρα του 6σημου σιφναίικου μπάλου, γενικά ο λόγος του κ. Τσεκούρα ήταν ένα περιβόλι (χωρίς ειρωνία: διαφωνώ με κάμποσα απ' όσα είπε, αλλά με είχε μαγέψει ως ρήτορας), αλλά η Ακρίδα του ξέφυγε.

Έχω κι εγώ περιέργεια να ακούσω τη μελωδία στην αρχική της μορφή, πριν εκσιφναϊστεί. 

koutroufi

Το 1880 εκδόθηκε από τον Α. Ν. Σιγάλα συλλογή με 400 τραγούδια τα οποία έχουν τονισθεί στο βυζαντινό σύστημα. Έτσι, εκτός από συλλογή στίχων, έχουμε και καταγραφή μελωδίας. Στη σελίδα 97 του τόμου αυτού περιέχεται και το «Έως πότε η ξένη ακρίδα» με στίχους ίδιους ουσιαστικά που έχουμε στη Σίφνο και στη Σίκινο στο σκοπό της «Ακρίδας». Έχω την περιέργεια να μάθω αν η μελωδία της καταγραφής Σιγάλα ταιριάζει με τη μελωδία της «Ακρίδας» (τουλάχιστον στο τραγουδιστικό μέρος) όπως την ξέρουμε στα νησιά αυτά (και ας μην είναι σε συρτό). Σε πολύ πρόχειρη συζήτηση που είχα με άνθρωπο που ξέρει να "διαβάζει" βυζαντινή μουσική και αγνοεί τη νησιώτικη εκδοχή αποκόμισα την εντύπωση ότι μάλλον δεν ταιριάζει. Άλλος πάλι, ο οποίος είναι Σιφνιός και γνώστης του σιφνέικου γλεντιού (άρα ίσως με κάποια προδιάθεση), βρίσκει ομοιότητες. Είμαι σίγουρος ότι στο φόρουμ υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να δώσουν έγκυρη γνώμη.

Η συλλογή Σιγάλα μπορεί να βρεθεί στον ιστότοπο της Ανέμης (http://anemi.lib.uoc.gr).

Σπυρος Γκουμας

koutroufi καλησπερα .

Κατεβασα την εκδοση του Ν. Σιγαλα και διαβασα την καταγραφη που εχει κανει στην Ακριδα και συγκρινοντας την με την εκτελεση που εχω απο τον Α. Μουγαδη στο βιολι και τον Λ. Λουκαταρη στο λαουτο εχω να πω τα εξης ο ηχος και ο ρυθμος της μελωδιας ειναι ιδιος μ αυτον που παιζει η προαναφερθεισα ζυγια .

Οσον αφορα την ομοιοτητα της μελωδιας απο την καταγραφη που εχει κανει ο Ν. Σιγαλας με την μελωδια που τραγουδαει η ζυγια εχει μικροδιαφορες που δεν αλλοιωνουν ομως το κομματι.

ΑΓΗΣ

Τώρα σε σχέση με το ερώτημα πώς έγινε κι αποτέλεσε αυτό το τραγούδι μέρος της σιφναίικης παράδοσης, χωρίς βέβαια να ισχυρίζομαι ότι βρήκα την απάντηση, ίσως αξίζει αν θυμηθούμε ότι το νησί έχει μια έμμεση σχέση με την πολιτική ιστορία της περιόδου της βαβαροκρατίας, σχέση οφειλόμενη στα ψάθινα καπέλα που φτιάχνονταν εκεί, τα "σκιάδια" (τι ωραία λέξη!), τα οποία το 1859 αποτέλεσαν αφορμή για την εξέγερση της νεολαίας, που από το σκιάδια έμεινε γνωστή με το όνομα "τα σκιαδικά" (http://chronontoulapo.wordpress.com/2013/08/11/τα-σκιαδικά-τα-ψαθάκια-που-οδήγησαν/).

pepe

Έριξα μια ματιά στο λινκ. Δεν μπορώ να φανταστώ τη σχέση με το θέμα μας -ίσως γιατί την όλη ιστορία των Σκιαδικών την αγνοούσα πλήρως-, αλλά δεν μπόρεσα να μη χαμογελάσω βλέποντας πώς γίνονταν οι κοινωνικές συγκρούσεις το 1859: επεισόδια στα Εξάρχεια με την αστυνομία, παραβιάσεις πανεπιστημιακού ασύλου... 

ΑΓΗΣ

....Δεν μπορώ να φανταστώ τη σχέση με το θέμα μας....

Ειλικρινά η μοναδική σχέση ότι τα σκιάδια ήταν ψαθάκια σιφνέικα. Και ότι το τραγούδι είναι της εποχής των σκιαδικών (δεν εννοώ ντε και καλά ταυτόχρονο). Ένα ίχνος για ερασιτέχνες ντετέκτιβς δηλαδή.

koutroufi

Εγώ πάλι αναρωτιέμαι πώς μια μελωδία πριν το 1875 (πιθανόν να είναι σύγχρονη, ή και παλαιότερη από τα σκιαδικά αλλά δεν έχω γνώση) διατηρήθηκε και καθιερώθηκε στα σιφναίικα βιολιά μερικές δεκαετίες αργότερα (οι πρώτοι γνωστοί Σιφνιοί βιολατζήδες, όπως και στη Νάξο, εμφανίζονται από το 1890 και μετά). Ποιος ήταν ο ενδιάμεσος μουσικός φορέας; Τσαμπούνα; Λύρα; Δεν υπάρχει ΟΥΔΕΜΙΑ πληροφορία για την ύπαρξη τέτοιων οργάνων στη Σίφνο. 

Πρακτική ερώτηση: Μπορεί η τσαμπούνα να αναπτύξει όλη τη μελωδία της ΑΚΡΙΔΑΣ όπως ακούγεται με το βιολί; 

ΑΓΗΣ

Μάλλον πριν το 1862, χρονολογία έξωσης του Όθωνα από την Ελλάδα.

pepe

Ούτε η τσαμπούνα ούτε η λύρα μπορεί. Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν κάνουν αυτή τη δουλειά τα όργανα (φορείς μνήμης), παρά μόνο για το ξεχωριστό δικό τους ρεπερτόριο, το οργανικό. Για το τραγουδιστό, ο φορέας μνήμης είναι οι φωνές των ανθρώπων. Μερικές δεκαετίες δεν είναι τρομερό διάστημα για να θυμάσαι ένα τραγούδι.

koutroufi

"Ομολογώ δεν το είχα σκεφτεί για την ανθρώπινη φωνή. Καλή εξήγηση"

Για κάτσε, πώς δεν υπάρχει μαρτυρία για λύρα;

Έχω ακούσει για σουραύλια (έπαιζε ο κτηνοτρόφος προπάππος μου) για ατομική, κυρίως, διασκέδαση. Αλλά για λύρες (ή τσαμπούνες) δεν έχω υπόψη μου καμιά γραπτή ή προφορική αξιόπιστη μαρτυρία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν (Lack of evidence is not evidence for absence).

Σχετικά με τις λύρες πάντως υπάρχει ένα στοιχείο που μπορεί κάτι να σημαίνει. Ακόμη και σήμερα, στη Σίφνο γίνεται λόγος για τη "λυριά" (κατά το πενιά) ενός βιολιστή και όχι τόσο για "δοξαριά". Κατάλοιπο από την εποχή των λυρών; Δεν ξέρω. 

Τέλος πάντων, άλλο σκοτεινό κεφάλαιο αυτό

ΑΓΗΣ

Μπορεί κάποιος μήπως να συμπληρώσει την τελευταία στορφή από την "ακρίδα" του #29;

Να σειστούν τα βουνά σου κι οι κάμποι

να βλαστήσει η δούλη σου γη

κι απ' τ .............. που γύρω σου λάμπει

άλλος ήλιος στην Πλάση να βγει

koutroufi

Τόσα χρόνια, ΑΓΗ, και δεν έχω και εγώ ξεκαθαρίσει τι λέει ο στίχος αυτός. Είναι ένα από τα σημεία που ψάχνω. Ο καθένας που τον τραγουδάει έχει δική του εκδοχή με αποτελέσμα να δημιουργείται χασμωδία. Όχι μόνο στο βίντεο του #29 αλλά κυριολεκτικά σε κάθε γλέντι. Καμιά από τις εκδοχές δεν με ικανοποιεί. Ούτε και αυτή από την εκτέλεση της Σικίνου όπου εκεί χρησιμοποιείται ο στίχος:

"κι απ' τα γύρω σου όμορφα δάση"

Σημειωτέον ότι η στροφή αυτή δεν υπάρχει στη Συλλογή Σιγάλα (μην. #24).

Με την ευκαιρία, δεν ξέρω πώς, ο τελευταίος στίχος της στροφής αυτής μου θυμίζει ένα απόσπασμα από τη "μπαλάντα του κυρ Μέντιου", του Βάρναλη:

Κοίτα οι άλλοι έχουν κινήσει έχει η πλάση κοκκινίσει 

άλλος ήλιος έχει βγει σ' άλλη θάλασσα άλλη γη.

ΑΓΗΣ

Με την ευκαιρία κι εγώ, ότι κι εμένα μου το θυμίζει. 

Δεν είναι βέβαια και παράξενο: "άλλος ήλιος στην πλάση να βγει" από εδώ, "έχει η πλάση κοκκινίσει, άλλος ήλιος έχει βγει" από εκεί...

Όμως έχω λόγους να πιστεύω, ότι η στιχουργική σχέση δεν είναι τόσο συμπτωματική. 

Ίσως η "ακρίδα", στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα δεν ήταν τόσο "ξεχασμένη" όσο σήμερα.

Το λέω αυτό γιατί θυμάμαι κείμενο του Βάρναλη (στο διαδίκτυο, αλλά που να το βρω;), ίσως επιφυλλίδα από τη δουλειά του στον Τύπο, όπου (περίπου το νόημα) στην ιδεολογική διαμάχη με συγκεκριμένο "αστοδημοκράτη" ομότεχνό του, αφού ανέπτυσσε ο Βάρναλης τη θέση του, τού έλεγε με μια ειρωνική όπως μου είχε φανεί συγκατάβαση:

-Ξέρω, ξέρω: τα πουλιά που πετούν στον αέρα 

δεν φοβούνται κανένα καιρό

μόνο φοβούνται μπαρούτι και σκάγια

κι ένα νέο καλό κυνηγό...

Η ατυχής συγκυρία είναι ότι τότε που είχα πέσει πάνω σε αυτό το κείμενο, δεν ήξερα ότι το τετράστιχο αυτό ανήκει στο συγκεκριμένο τραγούδι (θυμόμουν μόνο τη στροφή "έως πότε η ξένη ακρίδα...") κι έτσι δεν το "αποθήκευσα" ή τέλος πάντων δεν το "ταξινόμησα" ώστε να το είχα τώρα πρόχειρο. 

(Όσο για τον άλλο ήλιο που βγαίνει, κι ύστερα χάνεται, δεν είναι παρά υπόθεση μιας περιστροφής της γης γύρω από τον εαυτό της. Αλλά σε ιστορικό χρόνο: 24 ώρες, 24 μέρες, 24 χρόνια, 240... Τρία τέρμινα όπως και να 'χει το θέμα. Έτερον εκάτερον βέβαια.)

Όποιος  γνωρίζει περισσότερα για το τραγούδι ας μπει στον κόπο να συμπληρώσει τα στοιχεία στο forum.

Το κουτρούφι(1)
Με τον (ειρωνικό) χαρακτηρισμό κουτρούφι αναφερόταν παλιά οι υπόλοιποι Σιφνιοί για τους κατοίκους ενός από τα χωριά της Σίφνου, του Αρτεμώνα.