Πάγκαλοι "Γιαχνί"

gustave dore -les saltimbanques-1874 

1 κιλό πάγκαλοι καθαρισμένοι
1 κρεμμύδι
4-5 ντομάτες
αλάτι –πιπέρι-ελαιόλαδο.
Πλένουμε τους πάγκαλους, τους χοντροκόβουμε, τους βάζουμε σε ζεστό νερό και τους στραγγίζουμε.
Βάζουμε σε κατσαρόλα λίγο ελαιόλαδο να κάψει, ρίχνουμε τα κρεμμύδια και τα σωτάρουμε . Προσθέτουμε τους πάγκαλους με τις ψιλοκομμένες ντομάτες και σιγοψήνουμε για 7-10 λεπτά.

Δέσποινα Κυριάκου 53 ετών Κυπερούντα

Στις επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την συνταγή, έχει και την βοτανική ονομασία του πάγκαλλου(με δυο λλ,και αλλού τους ονομάζουν μπάγκαλους).

Είδος χόρτου:Eryngium glomeratum, eryngium creticum

Πηγή:Λαχανικά και άγρια χόρτα στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1894.

Ακόμη  άλλη μια συνταγή.

Τους μπάγκαλους τους βγάζανε μ' ένα σουγιά, τους πλένανε καλά και τους ρίχνανε στο ξύδι.

Τους σερβίρανε με λίγο λάδι της ελιάς.

Πετάση Γ. (1992) 261.

Μισό λεπτό να εξηγήσω πως έφτασα έως εδώ.. Αναζητώ εδώ και καιρό παραδοσιακές συνταγές γλυκών και λικέρ, για να τις μοιραστώ μαζί σας. Βρίσκω ενδιαφέρουσες εκδοχές στην πολύ αξιόλογη ιστοσελίδα του Μουσείου των τροφών της Κύπρου, και ξαφνικά έπεσε το μάτι μου στο "πάγκαλοι γιαχνί", και κόλλησα. Ξαφνιασμένη αφού πιο κάτω αναφέρει πως πρόκειται για ερύγγια, αποφασίζω να το ψάξω, με τη σιγουριά πως θα έχει γίνει κάποιο λάθος.

Τρώγονται μωρέ οι πάγκαλοι;;;;

Τι όμορφο  χρώμα...

Τρώγονται, και εξουδετερώνουν και άλλα δηλητήρια...
Ελάτε μαζί μου να δούμε
Αυτό που θυμάμαι είναι πως τα  Eryngium είναι ένα γένος  φυτών που περιλαμβάνει  πολλά είδη ετήσια ή πολυετή, και πως τα περισσότερα είναι συνηθισμένα  αγκάθια, αλλά  αμφιβάλλω κιόλας. Γνωρίζω πως κάποια αγκάθια όπως το Σίλυβο το μαριανό  και οι ασκόλυμπροι  είναι βρώσιμα, το  αγκάθι του Αγίου Βενέδικτου που η χρήση του είναι μόνο ως βότανο, αλλά  δεν έτυχε να ακούσω  πως  τα ερύγγια  τρώγονται. Λάθος μεγάλο..
Βρίσκω την πρώτη εικόνα, και  δεν μοιάζει πολύ με φαγώσιμο.
Και η συνταγή  δεν λέει καθαρά πιο μέρος του φυτού χρησιμοποιεί .Μιλάει για το ίδιο φυτό άραγε;
Εδώ οι εικόνες είναι μακρινές και δείχνουν μόνο αγκάθια.
http://www.flora-of-cyprus.eu/cdm_dataportal/taxon/0ade10f3-e764-49bc-b55a-77963322546e/images
Και εδώ το ίδιο.Τι τρώγεται τελικά; μήπως οι ρίζες;
Βρίσκω και εδώ καλές εικόνες,και διάφορα ονόματα.
Μοσχάγκαθο, Ερύγγιο το Κρητικό, Γαλαζούλα, Eryngium Creticum
http://www.panoramio.com/photo/55076372
Καταφεύγω στο http://www.flowersinisrael.com/Eryngiumcreticum_page.htm μια ιστοσελίδα των γειτόνων, με πλούσιο υλικό.Μεταξύ άλλων,αναφέρει:
Είναι ένα κοινό ζιζάνιο, ευρέως διαδεδομένο σε κήπους, χωράφια, και δρόμους στο Ισραήλ. Τα αποξηραμένα στελέχη του creticum Eryngium χρησιμοποιούνται για να αντιμετωπίσουν τον βήχα,  τις φλεγμονές των νεφρών,και άλλα. Το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί στην λαϊκή ιατρική της Ιορδανίας ως θεραπεία για τα τσιμπήματα  των σκορπιών στις αγροτικές περιοχές, και κατά του διαβήτη.

Εικόνα από:www.robinsyard.blogspot.gr

 Που γράφει:το Eryngium creticum είναι ένα ακόμη μέλος του  γένους Eryngium, ενδημικό της δυτικής Ασίας, της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Αλβανίας, της Βουλγαρίας και της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο φυτό ειδικά όταν όλα τα μέρη του έχουν ένα έντονο βιολετί χρώμα, το οποίο όμως δεν συμβαίνει πάντα: μπορεί κανείς να βρει αποικίες αυτού του είδους με άτονο ή χωρίς καθόλου χρώμα. Αυτό το πολυετές φυτό έχει κονδυλώδη ρίζα, και απαντάται συνήθως σε ξερά και άγονα εδάφη.

Eryngium creticum

 Πολύ συγγενές με το Ε. creticum είναι το Eryngium amethystinum, το οποίο παρόλο το υπέροχο όνομά του, είναι συνήθως πιο άτονα χρωματισμένο και σε περισσότερο μπλε αποχρώσεις. Σε σύγκριση με το τελευταίο, το Ε. creticum δεν διατηρεί σχεδόν καθόλου φύλλα βάσης όταν είναι ανθισμένο, έχει πιο πολύπλοκους και συχνά ασύμμετρους ανθοφόρους βλαστούς, και συνήθως πέντε αγκαθωτά βράχτια φύλλα για κάθε κεφαλή άνθους (το Ε. amethystinum έχει επτά ή περισσότερα).
http://www.robinsyard.blogspot.gr/2012/08/eryngium-creticum.html

eryngium glomeratum

Αναζητώ το δεύτερο είδος. Αυτό,θα μπορούσε να είναι βρώσιμο όπως φαίνεται αφού έχει πολλά πράσινα στελέχη, αλλά δεν βρίσκω καλύτερη φωτογραφία .Και τελικά θυμάμαι πως έχουμε πολλά forum σχετικά με φυτά που ακόμη δεν έχω κοιτάξει.
Και βρίσκω αυτή την ερώτηση στο http://melissologia.great-forum.com/t621-topic
"Συνάδελφοι, στο λιβάδι που βόσκουν τα κορίτσια μου, έχουν βγει πάρα πολλά αγκάθια, μυτερά με μπλε απόχρωση και το άνθος του είναι μια μπαλίτσα, σαρκώδες μου φαίνεται. Δεν έχουν καθόλου φύλλα, μόνο αγκάθια. Γίνετε χαμός. Τα κορίτσια βουίζουν και δεν χορταίνουν να πετάν από αγκάθι σε αγκάθι. Πως λέγετε αυτό το αγκάθι ξέρει κανείς";
Παρεμπιπτόντως, φέτος έχει πολλές αγριομολόχες με μοβ ανθάκια και πολύ γύρη. Τα μούτρα τους γεμάτα, πασαλείβονται ολόκληρες!!! Είναι να τις χαίρεσαι. Σαν τα μωρά στην τούρτα!!!
Απάντηση
eryngium creticum,  το γαλάζιο αγκάθι ή γαλαζούλα δίνει γύρη αλλά και μέλι άσπρο.
Δίνει ωραίο σε γεύση νέκταρ και γύρη μελανί.

Εδώ πολύ καλές φωτογραφίες,και πληροφορίες πως οι ρίζες τρώγονται.
http://crete.decouverte.free.fr/CRETEbotanique-PLANTES-Epineuses.html

Πολλά είδη Eryngium έχουν  χρησιμοποιηθεί ως τροφή από το παρελθόν σε όλο τον κόσμο.Οι ρίζες τους ως λαχανικά, ή και  γλυκίσματα. Οι νεαροί βλαστοί και τα φύλλα από κάποια είδη μαγειρεύονται όπως τα σπαράγγια. Εκχυλίσματα που λαμβάνονται από τα εναέρια τμήματα και τις ρίζες τους, χρησιμοποιούνται  για την θεραπεία διαφόρων φλεγμονών  από την παραδοσιακή ιατρική σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι έρευνες για τις ιδιότητές τους συνεχίζονται.
Συμπεράσματα:
 βρώσιμες είναι μάλλον μόνο οι ρίζες
για να γίνει αυτό πρέπει να ξεριζωθούν τα φυτά
Εικόνα
-απόκριες
-και οι σαλτιμπάγκοι σάστισαν
-φροντίστε τα παιδιά
Επισκεφθείτε και τους παρακάτω συνδέσμους για περισσότερες πληροφορίες.
www.ncbi.nlm.nih.gov/.../3613607
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1297504/
http://flora.huji.ac.il/browse.asp?lang=en&action=specie&specie=ERYGLO&fileid=23820
Οι πληροφορίες που παρέχονται στο κείμενο είναι  μόνο για ενημερωτικό σκοπό.Δεν είναι ασφαλές να συλλέγουμε από τη φύση φυτά που μόνο σε φωτογραφίες έχουμε δει και χωρίς καθοδήγηση.