Παιδαγωγικές ιστορίες

Η ΚΟΠΗ ΤΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ
Ο Σαλίφ Γκουίντο είναι αγρότης από ένα χωριό του Μάλι, το Εντέ,και διηγείται πώς οι χωρικοί ανασύστησαν μια παλιά οργάνωση αγροτών, την Barahogon, η οποία για γενιές ολόκληρες ενθάρρυνε τη διατήρηση και τη διαχείριση του πλούτου που αποτελούσαν τα δέντρα όμως, οι δραστηριότητές της σταμάτησαν, όταν κηρύχθηκε παράνομο το κόψιμο των δέντρων. Πράγματι, η γαλλική αποικιακή διοίκηση διακήρυξε ότι όλα τα δέντρα αποτελούσαν ιδιοκτησία του κράτους, γεγονός που της επέτρεψε να πωλεί δικαιώματα υλοτομίας στους ξυλοκόπους.
Παρόμοιες ρυθμίσεις ίσχυσαν και μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας. Οι χωρικοί που συλλαμβάνονταν να κλαδεύουν ή να κόβουν δέντρα τιμωρούνταν. Έτσι, ξερίζωναν αμέσως τα νεαρά βλαστάρια των δέντρων μόλις φύτρωναν, για να αποφύγουν στο μέλλον τυχόν προβλήματα με τις αρχές. Η συνέχιση αυτών των πρακτικών κατά τη διάρκεια αρκετών γενεών είχε ως αποτέλεσμα να απογυμνώνεται το έδαφος και να ξεραίνεται ολοένα περισσότερο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η κυβέρνηση του Μάλι ψήφισε νόμο με τον οποίο μεταβιβαζόταν στους αγρότες η ιδιοκτησία των δέντρων που βρίσκονταν στη γη τους. Η εξέλιξη οφείλεται πιθανότατα στο γεγονός ότι φοβήθηκε τον θυμό των αγροτών οι οποίοι, έξαλλοι από την κακομεταχείριση που υφίσταντο, είχαν σκοτώσει κάμποσους δασικούς υπαλλήλους. Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι έλαβαν γνώση του νόμου μονάχα όταν η οργάνωση Sahel Eco ξεκίνησε μια ενημερωτική εκστρατεία. Από εκείνη τη στιγμή άρχισε να διαδίδεται με ταχύτατους ρυθμούς η ΥΦΑ. Κι όπως εξηγεί ο Τόνι Ρινόντο, αυστραλός γεωπόνος ιεραπόστολος, η πρωτοβουλία αυτή άρχισε να διαδίδεται στον Νίγηρα μονάχα όταν οι αρχές ανέστειλαν την ισχύ των νομοθετικών διατάξεων που απαγόρευαν την κοπή των δέντρων -για να φυτέψουν δέντρα οι αγρότες, πρέπει να έχουν και το δικαίωμα να τα κόβουν...

Σε ολόκληρη τη Δυτική Υποσαχάρια Αφρική παρατηρήθηκε το ίδιο φαινόμενο: η ΥΦΑ διαδόθηκε από στόμα σε στόμα, από αγρότη σε αγρότη κι από χωριό σε χωριό, στο βαθμό που οι άνθρωποι διαπίστωναν με τα ίδια τους τα μάτια τα θετικά της αποτελέσματα. Στο εξής, χάρη στην αγροτική δενδροκομία, είναι δυνατόν να διακρίνουμε στις δορυφορικές φωτογραφίες του Αμερικανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου (US Geological Survey) τη μεθόριο ανάμεσα στον Νίγηρα και στη Νιγηρία. Στην πλευρά του Νίγηρα βλέπουμε άφθονη φυτοκάλυψη του εδάφους. Αντιθέτως, στη Νιγηρία το έδαφος είναι σχεδόν γυμνό, καθώς απέτυχαν με θεαματικό τρόπο τα ευρύτατα προγράμματα φύτευσης δέντρων. Ακόμα και υπέρμαχοι της ΥΦΑ, όπως ο Ρέιτζ κι ο Ρινόντο, όταν το 2008 είδαν τις δορυφορικές αυτές λήψεις έμειναν άναυδοι. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι -μονάχα στον Νίγηρα- οι αγρότες είχαν φυτέψει 200 εκατομμύρια δέντρα και είχαν βελτιώσει την ποιότητα περίπου 3.125 τετραγωνικών χιλιομέτρων υποβαθμισμένης γης.
Απ' ό,τι αφήνουν να διαφανεί τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα, οι περιοχές του νότιου τμήματος της χώρας όπου εφαρμόζεται η αγροτική δενδροκομία, είναι εκείνες που αποδεικνύονται ανθεκτικότερες στη σημερινή ξηρασία. Ο Ρέιτζ εξηγεί ότι, επιπλέον, τα δέντρα αποτελούν ένα οικονομικό όπλο το οποίο επιτρέπει την αντιμετώπιση των συνεπειών της ξηρασίας: κατά τη διάρκεια της ξηρασίας του 2005, οι χωρικοί έκοψαν δέντρα, πούλησαν την ξυλεία και με τα χρήματα που εισέπραξαν αγόρασαν δημητριακά.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΟΠΛΟ

Η ΥΦΑ στηρίζεται σε γνώσεις που διατίθενται δωρεάν και δεν προϋποθέτει καμία εξάρτηση από την ξένη βοήθεια. Συνεπώς, συμπεραίνει ο Ρέιτζ, είναι πολύ διαφορετική από το αναπτυξιακό μοντέλο των «χωριών της χιλιετίας» που προωθεί ο Τζέφρι Σακς, ο διευθυντής του Ινστιτούτου της Γης του Πανεπιστημίου Κολούμπια, ο οποίος διαθέτει μεγάλη διεθνή επιρροή. Το πρόγραμμα παρέχει στα χωριά αυτό που θεωρεί ως ένα ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών που απαιτούνται για την ανάπτυξη: σύγχρονους σπόρους και λιπάσματα, γεωτρήσεις για πρόσβαση σε πόσιμο νερό, κλινικές. Ο Ρέιτζ υποστηρίζει ότι, «όσο ελκυστικό κι αν φαίνεται αυτό το όραμα για την εξάλειψη της πείνας στην Αφρική, έχει ένα πρόβλημα: δεν μπορεί να λειτουργήσει. Πράγματι, το πρόγραμμα των "Χωριών της Χιλιετίας" απαιτεί την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε κάθε χωριό, καθώς και την παροχή διεθνούς βοήθειας για αρκετά χρόνια. Για όλους αυτούς τους λόγους, δεν μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη λύση. Κι είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η διεθνής κοινότητα θα προσφέρει τα δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για τη δημιουργία δεκάδων "Χωριών της Χιλιετίας" στην Αφρική». Οντως, μετά την οικονομική κρίση του 2008, η ξένη βοήθεια στέρεψε. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να διαδραματίσει κάποιον ρόλο: μπορεί να χρηματοδοτήσει -και μάλιστα με πολύ χαμηλό κόστος- τη διάδοση της πληροφόρησης η οποία επέτρεψε στην ΥΦΑ να κερδίσει με τόσο μεγάλη αποτελεσματικότητα τη Δυτική Υποσαχάρια Αφρική.*
Εξίσου περίεργη είναι φυσικά η επιχείρηση "μόρφωση για τροφή" (ή η αντίστοιχη "εργασία για φαγητό") που αποτελούν πρακτικές του WFP (Παγκόσμιο Πρόγραμμα για την Τροφή του ΟΗΕ). Φυσικά η μόρφωση ή η εκπαίδευση μπορούν να συνδράμουν ώστε να απαλλαγούν σταδιακά οι άνθρωποι αυτοί από τη φτώχεια. Όμως το τι είδους μόρφωση ή εκπαίδευση θα πάρουν τα παιδιά της Αφρικής, θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα διεργασιών της δικής τους κοινωνίας, της δικής τους παράδοσης και της δικής τους ιδεολογίας. Η "ξένη" εκπαίδευση με ανταμοιβή ένα πιάτο φαγητό, μοιάζει περισσότερο με το τυρί στη φάκα...

Και σίγουρα η πείνα και η φτώχεια δεν θα σβήσουν από τον παγκόσμιο χάρτη, από την καλή θέληση απλών πολιτών που συνδράμουν απ' το υστέρημα τους στα έργα και τις προσπάθειες οργανώσεων. Αυτή είναι η πρακτική των τελευταίων δεκαετιών, η οποία μπορεί να έσωσε λίγες ψυχές από βέβαιο θάνατο, αλλά έδεσε ταυτόχρονα ακόμη πιο γερά τις φτωχές χώρες στον οικονομικό κατήφορο και το θάνατο...(3)

Η παλιά φωτογραφία είναι από(2)
Ενώ άλλοι φωτογράφοι στη δεκαετία του '60 εστίαζαν κυρίως στην εμπορική φωτογραφία, ο J.D.‘Okhai Ojeikere είχε άλλες ιδέες. Θέλησε να αποτυπώσει τις πολιτιστικές διαστάσεις της κοινωνίας, με θέματά που απεικονίζουν συνήθως τις στυλιστικές επιλογές των φωτογραφιζομένων, αντλούμενοι κυρίως από τις εθνογραφικές τους διαφορές.

Οι φωτογραφίες του J.D.‘Okhai Ojeikere μας δίνουν την ευκαιρία να δούμε τις αλλαγές στο ύφος και στις τάσεις της μόδας στη γεννέτειρά του Νιγηρία, συγκρίνοντας τες με το σήμερα. Δείτε ακόμη:(4)
Θα ήταν ενδιαφέρον να γνωρίζαμε τα σχόλια των λευκών αφεντικών, όταν έβλεπαν αυτή την ενασχόληση με τα μαλλιά τους.
* Καινοτομία εναντίον πείνας.Του MARK HERTSGAARD Δημοσιογράφος, «The Nation», Νέα Υόρκη.* http://hkaragiannis.blogspot.com/2010/12/blog-post.html
(3) http://promhtheas.wordpress.com/2009/04/29
Φωτογραφίες από:
(2)http://omogeneia.ana-mpa.gr/specials/africa/
http://www.asante.gr/stiles/photos/42-photos/860-outofafrica.html
http://www.wayfaring.info/2009/05/11/another-malawi/
http://oursurprisingworld.com/malawi-part-1/
(4)http://www.asante.gr/stiles/photos/42-photos/744-hairproject.html
Το ιστολόγιο δε ευθύνεται για το περιεχόμενο ξένων ιστοσελίδων.
Γράψτε ένα σχόλιο.